Tinnitus: Meer dan een piep – wat er écht in de hersenen gebeurt.

Iedereen heeft het weleens ervaren: een piep in je oor na een avondje uit of na het dragen van een koptelefoon. Meestal verdwijnt het vanzelf. Maar wat als die piep blijft? Als het een constante toon, ruis of zoem wordt, dag en nacht aanwezig? Dan spreken we van tinnitus – een klacht die voor veel mensen allesoverheersend kan zijn. Maar waar komt het eigenlijk vandaan? En waarom is het geluid er, terwijl er niets externs klinkt?

De verklaring ligt niet in het oor, maar in de hersenen.

De illusie van geluid

Tinnitus wordt vaak omschreven als een fantoomgeluid. Het lijkt alsof het geluid in het oor ontstaat, maar in werkelijkheid komt het signaal uit het brein zelf. Bij veel mensen begint tinnitus na gehoorbeschadiging: trilhaartjes in het binnenoor raken beschadigd, waardoor minder informatie wordt doorgegeven aan de hersenen.

Maar onze hersenen houden niet van ‘stilte’. Als er minder input komt, gaan ze compenseren. Ze verhogen de gevoeligheid van het auditieve systeem. Daardoor ontstaat er spontane, overmatige activiteit in de auditieve cortex – en dat wordt waargenomen als geluid. Een piep, suis of ruis die er feitelijk niet is.

De rol van het limbisch systeem: emotie en aandacht

Wat tinnitus extra lastig maakt, is dat het brein niet alleen het geluid registreert, maar er ook een betekenis aan geeft. En daar komt het limbisch systeem in beeld – het emotionele brein.

Als het geluid als bedreigend, irritant of beangstigend wordt ervaren, activeert dit ons stresssysteem. De amygdala (een onderdeel van het limbisch systeem) gaat 'aan', en we komen in een staat van verhoogde alertheid. Daardoor wordt het geluid nóg prominenter. Je raakt in een vicieuze cirkel: hoe meer aandacht, hoe meer stress – en hoe harder of storender de tinnitus lijkt te worden.

Tinnitus is dus geen oorprobleem – het is een hersenreactie

Begrijpen wat er in het brein gebeurt, kan voor veel mensen al helpend zijn. Het verandert het perspectief: tinnitus is geen teken dat “er iets stuk is”, maar eerder dat het brein te actief probeert te compenseren, in combinatie met een verhoogde alertheid of stressrespons.

En dat betekent ook dat beïnvloeding mogelijk is. Niet door het geluid ‘uit te zetten’, maar door te leren hoe je brein ermee omgaat. Verschillende therapieën richten zich precies daarop: het resetten van de aandacht, het kalmeren van het limbisch systeem en het herstellen van de balans in het centrale zenuwstelsel.

Wat helpt om het brein te kalmeren?

• Hypnotherapie: gericht op ontspanning, aandachtstraining en het verminderen van de hersenactiviteit die tinnitus voedt, zeer effectief!

• Mindfulness en ademhalingstechnieken: helpen om het autonome zenuwstelsel tot rust te brengen.

• Tinnitus Retraining Therapy (TRT): een combinatie van educatie en geluidstherapie.

• Cognitieve gedragstherapie (CGT): om stress en negatieve gedachten rondom tinnitus te verminderen.

Conclusie

Tinnitus is een neurologisch en psychologisch fenomeen – een gevolg van een overactief auditief systeem, gevoed door aandacht, stress en emoties. De sleutel tot verlichting ligt niet in het onderdrukken van het geluid, maar in het begrijpen en beïnvloeden van de hersenen die het produceren. Met de juiste aanpak kan de impact van tinnitus aanzienlijk worden verminderd – en ontstaat er ruimte voor rust, focus en kwaliteit van leven.

Wil je meer weten over hoe je hersenen anders kunnen leren omgaan met tinnitus? Of zoek je begeleiding bij langdurige klachten? Neem dan gerust contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek.